Omschrijving
Verduurzamen van braakliggende grond
De ZonneWIJde Breda is een burgerinitiatief, van, voor en door burgers.
Het begint met een idee van één initiatiefnemer, zes jaar later liggen er de bijna 7000 zonnepanelen op bedrijventerrein de ‘Steenakker’ in Breda. Meer dan 500 burgers en bedrijven investeerden in het park en realiseerden het grootste zonne-energie crowdfundingproject van Nederland.
Bijzonder is de samenwerking tussen de burgercoöperatie BredaDuurSaam, o.a opgericht door initiatiefnemer, het crowdfundingplatform ZonnepanelenDelen en de gemeente Breda.
Het zonnepark is volledig coöperatief. De crowdfunders vormen samen de nieuwe coöperatie Coöperatie de ZonneWijde en bepalen gezamenlijk de koers van de ZonneWIJde. Het zonnepark zelf is ondergebracht in een besloten vennootschap.
Kenmerken
Naam | ZonnewIJde Breda |
Locatie | Steenakker office park, Grenssteen 1 aan het Huifakkerpad, 4815 PP Breda. |
Aantal zonnepanelen/ vermogen | 6.970 zonnepanelen 1,78 MWp |
(Verwachte) jaaropbrengst | 1,6 MWh per jaar |
Oplevering | November/ december 2016 |
Doorlooptijd project | 6 jaar |
Technische specificaties | OSM-ZPA-255 Wp/ Emerson SPV2700 (omvormers)/ VDL Montagesysteem Talesun 260Wp panelen en 27,7 kW omvormers van Solar Edge. |
Eigendom installatie | Zonnewijde B.V., 100% eigendom van de deelnemende leden van coöperatie Zonnewijde u.a |
Eigendom grond | Gemeente Breda (totaal 2,1 hectare), |
Financiering | Investering: 2.3 miljoen euro Financiering: - Crowdfunding: 884.000 euro - Bankfinanciering ca. 1.100.000 euro SDE+ Exploitatiesubsidie 2.296.200 euro |
Participatiemodel | Burgerinitiatief van lokale coöperatie BredaDuurSaam Financiële participatie via crowdfunding. |
Mijlpalen
Het begint met een idee van een bewoner uit Breda. Zes jaar later is zonnepark ZonneWIJde gerealiseerd. Belangrijke mijlpalen zijn: het besluit van de gemeente over het gebruik van braakliggende grond en de wijze van financiering.
Mijlpalen
[schematisch weergeven, optie: tekstblok, rechterkolom]
2010 oprichting coöperatie BredaDuursaam
2010 eerste presentatie plannen ‘Sun Share Breda’
2012 start samenwerking met Zonnepanelendelen
2013 locatie gevonden: Rithmeesterpark
2014 toekenning SDE+
2014 grondcontract gemeente
2014 Omgevingsvergunning verleend
2015 (jan) informatieavond, start crowdfunding
2015 (maart) crowdfunding succesvol: 884.000 euro
2015 tegenslag:
de aansluitingskosten blijken te hoog,
gemeente vindt een bedrijf dat zich wil vestigen
Het project ligt stil.
2015 alternatieve locatie: Steenakker langs A16
2015 (mei) overeenkomst Enexis aansluiting elektriciteitsnet
2015 (juli) nieuwe omgevingsvergunning positief besluit
2015 (aug) SDE+ subsidie zeker gesteld
2015 (okt) nieuw grondcontract met backup perceel
2015 vergunning onherroepelijk
2015 (dec)aannemer en aanneemsom zeker
2016 (feb) investeringsaanvraag bij eerste bank loopt vast, in gesprek met tweede bank
2016 (feb) contract met Zonnepanelendelen voor 20 jaar
2016 (mei) akkoord op hoofdlijnen met Rabobank
2016 (juni) definitieve contracten met Rabobank en gemeente Breda
2016 (juni) contract met aannemers
2016 (aug) start bouw
2016 (sept) open dag
2016 Realisatie: Zonnewijde is een feit
Ontwikkelgeschiedenis
Het begint met een idee…
Eind 2010 wordt BredaDuursaam opgericht, een kleine onafhankelijke Bredase coöperatie die werkt aan een leefbare en gezonde Bredase samenleving. In 2010 vatten zij het plan op om energie op te wekken op braakliggende terreinen door middel van een mobiele installatie van zonnepanelen. Belangrijk was dat de installatie verplaatst kon worden naar een ander braakliggend terrein als dat nodig was.
De ZonneWIJde moet de ontwikkeling van de stad op geen enkele wijze in de weg staan.
“In 2012 verklaarde in iedereen ons nog voor gek”, vertelt de initiatiefnemer. Zonne-energie was nog duur en grondgebonden zonneparken van enige omvang waren schaars. Een sluitende business case was lastig en een zonnepark van, voor en door burgers bestond nog maar net. Het zonnepark in Ouddorp aan Zee van de windcoöperatie Deltawind van 2012 was het eerste burger zonnepark in coöperatief beheer.
… en de juiste combinatie van mensen
Een doorbraak ontstond in 2012 toen de initiatiefnemers in gesprek raakten met het jonge bedrijf Zonnepanelendelen. De startup specialiseerde zich in financiering van energieprojecten met crowdfunding en bracht financiële kennis in vanuit de bancaire sector.
Hiermee ontstond een “vruchtbare samenwerking tussen de techneuten en de bankiers” [quote Edwin Waelput].
De gemeente is positief
De gemeente staat in principe positief tegenover het plan. Het draagt immers bij aan haar ambitieuze duurzaamheidsdoelen: CO2 neutraal in 2044.
Daarnaast kampt ze met het probleem van braakliggende gronden en bood het plan van Breda DuurSaam een mogelijke oplossing. Een mobiele installatie van zonnepanelen kon verplaatst worden naar een ander braakliggend terrein als de ruimtelijke ontwikkelingen daarom vroegen
... maar heeft verschillende belangen
Toch was de afdeling Vastgoed (grondzaken) aanvankelijk sceptisch, vertelt de initiatiefnemer. “De grond was bestemd als bedrijventerrein. Een zonnepark levert minder op dan een bedrijf bij verkoop of verhuur van de grond. Vastgoed ziet dus liever dat een bedrijf zich vestigt op die locatie. Zo staat het ook in de boeken”. Omdat er voorlopig geen zicht was op nieuwe bedrijven, veranderde de houding uiteindelijk: een stuk braakliggende grond levert, zeker in tijden van crises, niet meer winst op maar juist minder verlies als het wordt gebruikt voor het zonnepark.
Als in 2013 een goede locatie wordt gevonden - het Rithmeesterpark – toont de wethouder duurzaamheid Paul de Beer zich verheugd: eindelijk is er een goed bestemming voor het terrein.
Het gaat snel…
Vervolgens gaat het snel. De SDE subsidie en de vergunning worden in 2014 in verleend en het grondcontract met de gemeente wordt getekend. Begin 2015 start de crowdfunding actie. Binnen drie maanden is het meer dan het beoogde bedrag van 750.000 euro binnen, te weten 884.000 euro, binnen.
.. en dan is er opeens tegenslag
Vrijwel direct daarna ontstaat er tegenslag. De aansluitkosten op het elektriciteitsnet op het Rithmeesterpark blijken enorm hoog te zijn voor deze locatie én de gemeente vindt dat bedrijven zich er moeten kunnen vestigen). De initiatiefnemers moeten uitwijken naar een alternatieve locatie. Dat wordt bedrijventerrein Steenakker aan de drukste verbindingsweg in de stad. Dat is eigenlijk een mooiere locatie vindt een betrokken ambtenaar. “Het is goed zichtbaar en betrekt inwoners van Breda bij de energietransitie”.
In 2015 wordt een overeenkomst getekend met de netbeheerder, krijgt het zonnepark een nieuwe omgevingsvergunning en is de SDE subsidie zeker gesteld. Over de SDE bestond nog wel even discussie want de subsidie is in principe locatie-gebonden. Dit is opgelost met de subsidieverstrekker RVO. Eind 2015 is ook de aanneemsom en de aannemer zeker. Alles seinen staan op groen om met de bouw te beginnen. Maar….
Financiering blijkt toch lastig
Het blijkt toch lastiger dan gedacht om de e financiering rond te krijgen met de bank. De crowdfunders – verenigd in de coöperatie ZonneWIJde – brengen het eigen vermogen in, daarnaast is nog een bancaire lening nodig. Begin 2016 loopt het overleg over de investeringsaanvraag bij de eerste bank vast. “We moesten steeds weer aan andere voorwaarden voldoen”, vertelt de initiatiefnemer. Ze gaan in gesprek met een andere bank. In mei bereiken de initiatiefnemers een akkoord met de Rabobank waarmee ‘financial close’ is bereikt. Dan kan het eindelijk echt beginnen.
En dan: realisatie
In juni worden alle contracten definitief, in augustus 2016 start de bouw. Eind november is de ZonneWIJde in gebruik.
Participatie
De Zonnewijde is een burgerinitiatief. Burgerparticipatie vormt daarmee het hart van het project.
Voor de ZonneWIJde is dit als volgt ingevuld
- Burgers zijn initiatiefnemer en ontwikkelaar van het project (via BredaDuurSaam)
- Mensen kunnen deelnemen door te investeren in het zonnepark (via crowdfunding). Iedereen kan meedoen met obligaties vanaf 25 euro.
- Deelnemers worden lid van de coöperatie Zonnewijde u.a.
- Leden van de coöperatie beslissen over strategisch beleid en de winstbestemming (zeggenschap).
- Leden van de coöperatie kunnen thuis de zonnestroom via Greenchoice inkopen.
Het financiële participatie model is uitgewerkt met het crowdfundingplatform ZonnepanelenDelen. Zie financiering.
De coöperatie BredaDuurSaam wil een zo groot mogelijke groep Bredase inwoners en bedrijven op een eenvoudige en laagdrempelige manier betrekken bij het opwekken van energie.
“We willen laten zien dat zonne-energie betaalbaar is, dat duurzaam investeren in zonne-energie aantrekkelijk is en dat er samen met alle deelnemers eenvoudig een bijdrage geleverd kan worden aan de doorbraak en het gebruik van zonne-energie in Nederland”
BredaDuurSaam: “het is samenredzaamheid in zeer pure vorm vormgegeven door de burgers van Breda: waarom moeilijk doen als het samen kan."
Organisatie, financiering
Organisatiestructuur
De aanschaf, bouw, exploitatie en eigendom van het zonnepark is ondergebracht in een besloten vennootschap: De Zonnewijde B.V. Deelnemers die meer dan 2.500 euro hebben geïnvesteerd en zich als lid aanmelden vormen samen een nieuwe coöperatie, de coöperatie Zonnewijde u.a die de enige aandeelhouder en bestuurder is van de BV en verantwoordelijk is voor de exploitatie van het zonnepark.
Financiering
Het zonnepark is gefinancierd door crowdfunding en door de Rabobank.
Investering | 2.3 miljoen euro |
Financiering (EV: eigen vermogen): | Crowdfunding bedrag: 884.000 euro aantal deelnemers (zondelers): 576 |
Financiering (VV: vreemd vermogen): | Ra bobank: ca. 1,1 miljoen euro |
Subsidieregeling | Subsidie Duurzame Energie (SDE)+ t.b.v exploitatie. 2.296.200 euro. |
Crowdfunding
Het crowdfunding model is ontwikkeld door ZonnepanelenDelen, een gespecialiseerde dienstverlener voor crowdfunding van energieprojecten. In 2012 stond dit soort crowdfunding nog in de kinderschoenen. Het model is speciaal voor de Zonnewijde ontwikkeld. Het combineert coöperatieve financiering met innovatieve crowdfunding en marketing middelen.
Deelnemers verdienen hun inleg terug via een rendementsuitkering óf een korting op hun energierekening. Aan het einde van de levensduur van de ZonneWIJde (minimaal 20 jaar) krijgt men deze inleg terug. Deelnemers verkrijgen zeggenschap door lid te worden van de coöperatie. Dit basismodel past ZonnepaneleDelen inmiddels toe bij 20 projecten (maar dan meestal zonder de combinatie met een coöperatie).
De constructie is als volgt:
- De Zonnewijde BV geeft ‘Zon-obligaties’ – een obligatielening - uit met een nominale waarde en uitgifteprijs van 25 euro en een looptijd van 20 jaar.
- De deelnemers ontvangen een variabel rendement op hun inleg van circa 3-6%. Dit is afhankelijk van de hoeveelheid geproduceerde zonne-energie en de stroomprijs.
- Deelnemers die ook klant zijn van energieleverancier Greenchoice ontvangen een korting op hun energierekening die gelijk is aan de met hun Zonnedeel opgewekte stroom. Andere deelnemers krijgen het rendement jaarlijks uitgekeerd.
- De zonobligatie is een financieel product, een ‘vorderingsrecht op naam jegens de ZonneWIJde BV’ en is beperkt overdraagbaar. De obligatie is achtergesteld ten opzichte van de bancaire lening. In geval van faillissement heeft de bank dus voorrang.
Zeggenschap
Eigenaars van ten minste 100 zonnedelen (dus meer dan 2500 euro) kunnen lid worden van de coöperatie Zonnewijde u.a.. De coöperatie draagt zorg voor de belangen van de obligatiehouders als mede-eigenaars van de Zonne WIJde BV.
Leden hebben geen zeggenschap over de winstbestemming of bedrijfsvoering van het park. De initiatiefnemers wilden met deze drempel voorkomen dat ze honderden leden zouden krijgen: dat is niet goed te besturen.
In totaal zijn er 567 unieke ZonneDelers:
433 huishouders met een bedrag tussen de 25 en 2500 euro
134 huishoudens met een inleg boven de 2.500 euro
Partijen
De belangrijkste partijen zijn:
Coöperatie(s)
De coöperatie BredaDuurSaam is initiatiefnemer en de ZonneWIJde coöperatie ua is de ontwikkelaar van de ZonneWIJde. BredaDuurSaam is een onafhankelijke Bredase coöperatie met een brede missie:
“We willen bijdragen aan een volhoudbare, leefbare en gezonde Bredase samenleving en projecten opzet, begeleidt en uitvoert. Deze projecten richten zich op energiebesparing, duurzame energie, lokaal voedsel, bewust consumeren, wonen en mobiliteit. “Wij maken samen met burgers, bedrijven, onderwijs en overheid in Breda concreet werk van duurzame ontwikkeling”.
De Zonnewijde is ondergebracht in een nieuwe (project)coöperatie: de ZonneWIJde coöperatie u.a. met deelnemers die meer dan 2500 euro hebben geïnvesteerd kunnen hier lid van worden. Deze is verantwoordelijk voor de exploitatie en beheer. BredaDuurSaam staat hier los van en is hier niet bij betrokken.
Gemeente
De gemeente is betrokken als beleidsmaker, bevoegd gezag en grondeigenaar.
- Het zonnepark draagt bij aan realisatie van de beleidsdoelen van de gemeente Breda: Breda CO2 neutraal in 2044 (uitgewerkt in de Strategie Duurzame energietransitie Gemeente Breda [2012).
- De gemeente is bevoegd gezag. Er was binneplanse bestemmingsplanwijziging nodig en een omgevingsvergunning. Deze is in 2014 verstrekt voor de eerste locatie en in 2015 voor de definitieve locatie aan de Steenakker.
- De gemeente is en blijft grondeigenaar.
Grondeigenaren
De grond is in eigendom van de gemeente Breda. De ZonneWIJde heeft een huurovereenkomst voor 20 jaar getekend met de afdeling Vastgoed Ontwikkeling. Hierin is ook afgesproken dat er een ander backup perceel gevonden moet worden in het geval een andere partij een omgevingsvergunning heeft ontvangen. In dat geval moet de ZonneWIJde binnen 6 maanden vertrekken naar het backup-perceel waar de gemeente onze opbrengst garandeert.
Marktpartijen
Marktpartijen zijn alleen betrokken in de bouwfase: de hoofdaannemer Firma Hoppenbrouwers en de toeleverancier van de draagconstructie VDL Steelweld.
Financiers
Het zonnepark is gefinancierd door burgers middels crowdfunding en door de Rabobank.
Links
www.zonnepanelendelen.nl/project/zonnewijde
Informatiebrochure ZonneWIJde Breda
InformatieMemorandum ZonneWIJde Breda
Greendeal ‘Sun Share Breda’ (februari 2012)
Gemeente Breda, Strategie Duurzame energietransitie Gemeente Breda