Samenvatting en omschrijving
Nauwe samenwerking tussen een lokale bewonersorganisatie en de gemeente kan leiden tot fraaie zonne-energieprojecten. Dat is goed te zien bij HilverZon en hun – bij opening – grootste postcoderoosproject van Nederland bij Anna’s Hoeve.
Omschrijving
In maart 2018 werd in Hilversum het op dat moment grootste postcoderoosproject van Nederland geopend: 2.160 zonnepanelen boven de bufferbak van de rioolwaterzuivering bij natuur- en recreatiegebied Anna’s Hoeve. De gemeente Hilversum was verantwoordelijk voor de aanbesteding en financiering van de installatie en heeft het eigendom daarna in stappen overgedragen aan de lokale energiecoöperatie HilverZon. De gemeente vindt het algemeen belang zo groot, dat er geen vergoeding voor opstalrecht of voor de ontwikkelkosten wordt gevraagd.
| Naam | Anna's Hoeve (fase 1: bufferbak) |
|---|---|
| Locatie | Hilversum, provincie Noord-Holland |
| Aantal zonnepanelen/vermogen | 2.160 zonnepanelen, 594 kWp |
| (Verwachte) jaaropbrengst | 550.000 kWh |
| Oplevering | Maart 2018 |
| Doorlooptijd project | Circa 1,5 jaar (in Q3 2016 werd het eerste haalbaarheidsonderzoek gestart) |
| Technische specificaties |
|
| Eigendom installatie | HilverZon: Duurzame Energie Coöperatie Hilversum U.A. |
| Eigendom dak | Gemeente Hilversum |
| Financiering | Gemeente Hilversum |
| Participatiemodel | Particulieren en bedrijven in hetzelfde of een aangrenzend viercijferig postcodegebied kunnen meedoen via de Regeling Verlaagd Tarief (‘Postcoderoosregeling’). Dit komt neer op de postcodes 1211, 1217, 1221, 1222 en 1223. |
Voor HilverZon is Anna’s Hoeve het achtste zonnedak en het zevende postcoderoosproject. De eerste twee projecten betroffen particuliere daken; daken die belangeloos door particuliere eigenaren (een kerkgemeenschap en een vastgoedeigenaar) aan HilverZon ter beschikking gesteld zijn. De overige daken zijn eigendom van de gemeente Hilversum. Nadat de gemeente in december 2016 vijf daken ter beschikking stelde aan HilverZon om er collectieve zonnedaken op te realiseren, is in de zomer van 2017 Anna's Hoeve daaraan toegevoegd.
Bij de opening van de zonnepanelen boven de bufferbak bij Anna’s Hoeve was voor een derde van de zonnepanelen al deelnemers geworven. Ruim een jaar later, in juli 2019, waren alle zonnepanelen vergeven. In totaal profiteren nu 189 huishoudens uit Hilversum via de postcoderoosregeling van het project. Deze huishoudens worden door HilverZon ‘ZonneVangers’ genoemd. De acht zonnedaken van HilverZon samen hebben 392 Zonnevangers.
Ontwikkeling en mijlpalen
HilverZon is een bewonersinitiatief uit 2015, opgericht om de verduurzaming van Hilversum te versnellen en om de gemeente zo mogelijk in 2030 energieneutraal te hebben.
Dit kwam niet uit de lucht vallen. Er waren al eerdere pogingen om de verduurzaming van Hilversum te versnellen. Ook werden er al sinds 2014 energiebespaaravonden georganiseerd vanuit bewoners-initiatief Hilversum Verbonden, samen met HOOM en de gemeente Hilversum. In 2015 werd dit verder uitgebouwd en werd besloten tot de oprichting van een energiecoöperatie met als hoofddoel: de verduurzaming van Hilversum versnellen.
Dit sloot aan bij de doelstellingen van de gemeente Hilversum: de gemeente wil in 2050 CO2-neutraal zijn en heeft een ambitieus duurzaamheidsbeleid. Dat betekent een fikse afname in CO2 in de lucht, waarmee het milieu is gediend en daarmee dus iedereen.
Deze doelstelling is vertaald naar een zogenaamde Green Deal tussen HilverZon en de gemeente. De gemeente ondersteunt HilverZon met een jaarlijkse subsidie en door gratis gemeentelijke daken beschikbaar te stellen waar particulieren en bedrijven zonnestroom kunnen opwekken. De gemeente zoekt meer partners om Green Deals mee te sluiten zodat zoveel mogelijk mensen en organisaties bij dit streven betrokken raken.
| Jaar | Mijlpaal |
|---|---|
| September 2015 | Oprichting HilverZon: Duurzame Energie Coöperatie Hilversum U.A. |
| Februari 2016 | 99 zonnepanelen opgeleverd op de Betlehemkerk |
| Juni 2017 | 90 zonnepanelen opgeleverd op VvE Centrum Hilversumse Meent LINK |
| Juli 2017 | 273 zonnepanelen opgeleverd op het Rotor Mediagebouw |
| Juli 2017 | 310 zonnepanelen opgeleverd op de Meentkrachtcentrale |
| September 2017 | 105 zonnepanelen opgeleverd op kantoorgebouw Seinstraat (SDE) |
| Oktobeer 2017 | 420 zonnepanelen opgeleverd op Sporthal Kerkelanden |
| Maart - jul 2018 | 1.300 zonnepanelen opgeleverd op Sporthal Dudok Arena |
| Maart 2018 | 2.160 zonnepanelen opgeleverd op bufferbak Anna’s Hoeve |
| 2018 | HilverZon start met energiecoaches en een energieloket, regionalisering van de activiteiten onder naam ‘Energie Verbonden in t Gooi’ |
| April 2019 | Alle certificaten bufferbak Anna’s Hoeve verkocht |
| 2019 | 3 projecten bij VvE’s in Hilversum met zonnepanelen (2x PCR, 1x SDE) |
| 2019 | De ervaring van HilverZon wordt ingezet bij projecten van zustercoöperaties in Wijdemeren en Gooise Meren |
| 31 december 2019 | Wachtlijst van ruim 100 huishoudens voor deelname, daken gezocht |
Vervolg
Het zogenaamde retentieveld naast de bufferbak zal op termijn het tweede zonnedak op de locatie Anna’s Hoeve worden. Het oppervlak daarvan is 1,3 hectare groot, ruim genoeg voor 2.500 tot 4.300 zonnepanelen. Het exacte aantal zonnepanelen dat op het dak zal komen te liggen, hangt af van de te kiezen draagconstructie. Qua organisatie geldt hiervoor dezelfde opzet: de gemeente zal de installatie wederom aanbesteden en financieren en het eigendom zal daarna worden overgedragen aan een derde partij, wellicht opnieuw HilverZon.
Participatie
Om deel te kunnen nemen aan een HilverZonnedak gelden een aantal regels:
- Iedereen in de postcoderoos kan meedoen, zowel huurders als eigen-woningbezitters;
- Toekenning van deelname gaat in volgorde waarin de aanmeldingen binnenkomen;
- Bedrijven kunnen ook meedoen, maar wel geldt dat iedere deelnemer maximaal voor 10.000 kWh per jaar mag deelnemen in de installatie.
Informatieavonden
HilverZon organiseert regelmatig een informatieavond, waar in principe iedereen welkom is. Geïnteresseerden in deelname aan het project kunnen zich dan direct aanmelden; zij worden geïnformeerd over de voortgang en zij worden uitgenodigd om deel te nemen aan het project.
Werving deelnemers
Ook los van de informatieavonden kunnen inwoners en bedrijven zich aanmelden als geïnteresseerde deelnemer voor een project. Wanneer HilverZon een dak gevonden heeft dat geschikt is en waarover ze met de dakeigenaar overeenstemming bereiken over het ter beschikking stellen van het dak, dan start het werven van deelnemers. Wanneer voor 75% van de zonnepanelen belangstelling is getoond, dan wordt overgegaan tot uitvoering van het project. De uitvoering houdt in: HilverZon stuurt de belangstellenden een overeenkomst toe om de vooraanmelding om te zetten in een definitieve aanmelding. Na het ondertekend terugsturen van de overeenkomst volgt de betaling, waarmee de belangstelling is omgezet in deelname.
Lidmaatschap HilverZon en projectraad
Deelnemers dienen te allen tijde lid te zijn van HilverZon. Ook wordt voor elk gerealiseerd HilverZonnedak een projectraad gevormd. Deze projectraad heeft specifiek omschreven bevoegdheden in het aansturen van het project, waaronder vooral de financiële aspecten ervan, zoals verdeling van inkomsten over de deelnemers.
Verhuizing
Als een deelnemer verhuist binnen de postcoderoos dan kan deze blijven deelnemen. Verhuist de deelnemer buiten de postcoderoos, dan is statutair vastgelegd dat de deelnemer eveneens kan blijven deelnemen; alleen vervalt het recht op gebruikmaking van de Regeling Verlaagd Tarief. Daarmee vervalt een belangrijk deel van het financiële voordeel in de eerste 15 jaar. De deelnemer kan beslissen om zijn/haar participaties over te doen aan iemand anders, bijvoorbeeld degene die in zijn/haar huis komt of aan een bekende uit de buurt.
Statutair is geregeld dat de deelnemer zelf tweemaal dient te proberen zijn participaties over te doen. Mocht dit aantoonbaar niet zijn gelukt, dan helpt de coöperatie met het zoeken van een partij. Wanneer de financiële positie van de coöperatie het toelaat kan de coöperatie zelf de deelneming tijdelijk overnemen. De coöperatie zoekt dan vervolgens naar kandidaten die de participatie willen overnemen.
Organisatie en financiering
Organisatiestructuur
De organisatie van het project is als volgt:
HilverZon
- HilverZon bereidt het project voor; de coöperatie zoekt en vindt dak eigenaren met interesse om hun dak beschikbaar te stellen en doet technisch vooronderzoek.
- Na akkoord over gebruik van dit dak, vastgelegd in een Recht van Opstal, zoekt HilverZon deelnemers.
- Bij voldoende deelname regelt HilverZon de aanbesteding van de installatie en begeleidt de keuze van installateur.
- HilverZon regelt ook de administratieve afhandeling en rapporteert jaarlijks over de productie van de installatie, en bespreekt dit rapport met de deelnemers.
- HilverZon begeleidt ook de plaatsing van de installatie en doet eindcontrole.
- Daarnaast regelt HilverZon de aansluiting op het net en de plaatsing van de brutoproductiemeter.
Gemeente Hilversum
- Als gebouweigenaar verleent de gemeente na het technisch onderzoek toestemming aan HilverZon het dak om niet (dus zonder vergoeding) te gebruiken. Dit wordt voor 25 jaar vastgelegd bij de notaris in een zogenaamd Recht van Opstal. In dit document staan tevens de specifieke omstandigheden vermeld waarmee de gemeente de overeenkomst in een eerder stadium kan ontbinden. De overeenkomst kan opgevraagd worden op het secretariaat van HilverZon.
- Daarnaast faciliteert de gemeente dit hele proces en ondersteunt HilverZon in het ontwikkelen van deze projecten. Dit gebeurt op basis van de Green Deal tussen gemeente en HilverZon. Daarin staat onder andere opgenomen dat HilverZon de komende jaren 30 van dergelijke daken tot ontwikkeling brengt. De gemeente voert onder andere de aanbestedingsprocedure uit (bij andere projecten van HilverZon gebeurde dat door HilverZon zelf).
Duurzame Energie Unie ('om | nieuwe energie’)
- De opgewekte stroom wordt verkocht aan een energiemaatschappij, in dit geval aan 'om | nieuwe energie', een samenwerkingsverband van 35 lokale energiecoöperaties (voorheen: DE Unie, Duurzame Energie Unie). De deelnemers kunnen vervolgens stroom en gas afnemen van 'om | nieuwe energie', waarmee de deelnemers min of meer hun eigen stroom afnemen. Het contract met 'om | nieuwe energie' heeft vooralsnog een looptijd van 3 jaar.
Financiering
Het project wordt gefinancierd middels een inleg van 325 euro per participatie, waarbij een participatie ongeveer gelijk staat aan een zonnepaneel van 275 Wp en een opbrengst van 250 kWh per jaar). Bij inleg van bijvoorbeeld zes participaties wordt er eenmalig 6 x 325 = 1.950 euro betaald. Hierover hoeft geen BTW betaald te worden. Verder vraagt HilverZon van elke deelnemer 12 euro per jaar aan lidmaatschapskosten.
| Soort financiering | Toelichting |
|---|---|
| Investering | HilverZon heeft 540.000 euro (exclusief btw) betaald aan de gemeente en ruim 660.000 euro verkregen door verkoop van participaties. Het verschil is beschikbaar voor bijkomende kosten (zoals de werving van deelnemers en de aansluiting op het net) en als reserve voor toekomstige calamiteiten en te zijner tijd vervanging van de omvormers. |
| Financiering (eigen vermogen) | Uitgave van 2.050 certificaten à 325 euro per stuk; een certificaat vertegenwoordigt 1,05 paneel om tot een gemiddelde jaaropbrengst van 250 kWh te komen. |
| Financiering (vreemd vermogen) | Geen |
| Fiscale- of subsidieregeling | Regeling Verlaagd Tarief (‘Postcoderoosregeling’) |
Rendement en terugverdientijd
HilverZon verwacht voor particulieren een rendement op de investering (RI) tussen de 6 en 7% op jaarbasis. Voor ondernemers zal dit iets lager liggen aangezien voor hen het belastingvoordeel in de postcoderoos-regeling iets lager uitvalt. De verwachte terugverdientijd is 9 à 10 jaar.
Partijen
De volgende drie partijen zijn betrokken:
HilverZon
HilverZon is een ledencoöperatie van en voor alle Hilversummers. De coöperatie streeft ernaar Hilversum volledig energieneutraal te krijgen in 2030. Om dit voor elkaar te krijgen wordt niet alleen gewerkt aan het opwekken van duurzame energie, maar ook aan energiebesparing, onder andere via energiecoaches aan huis.
Gemeente Hilversum
De gemeente Hilversum heeft het zonne-energieproject bij Anna’s Hoeve aanbesteed en gefinancierd. Het eigendom van de installatie is erna overgegaan naar HilverZon, maar de locatie zelf is nog altijd van de gemeente. Deelnemers die het geld voor hun inleg niet direct beschikbaar hebben, kunnen bij de gemeente informeren naar een duurzaamheidslening.
Solar Art
De aanbesteding vanuit de gemeente voor de realisatie van de zonnepanelen boven de bufferbak bij Anna’s Hoeve is gewonnen door Solar Art. Solar Art is gevestigd in Woerden en heeft projecten in heel Nederland. Solar Art heeft het keurmerk Zonnekeur-Installateur, een landelijk keurmerk dat in 2013 gelanceerd werd voor bedrijven die in Nederland zonne-energie installaties plaatsen.
Links
HilverZon: https://www.hilverzon.nu/
Gemeente Hilversum: https://www.hilversum.nl/
Solar Art: https://www.solarart.nl/